УВОДЗІНЫ 3

ГЛАВА І. ЗМІТРОК БЯДУЛЯ ЯК ДАСКАНАЛЫ ДАСЛЕДЧЫК ПСІХАЛОГІІ ДЗЯЦЕЙ 5

1.1. Ранняя творчасць Зм.Бядулі для дзяцей 5

1.2. Рэалістычныя апавяданні Зм.Бядулі аб лёсе дзяцей ("Пяць лыжак заціркі", "На Каляды к сыну", "Малыя дрывасекі") 8

1.3. Глыбіня псіхалагічнага аналізу ў творах Зм.Бядулі 11

1.4. Філасофская сутнасць аповесці Зм.Бядулі "Сярэбраная табакерка" 13

ГЛАВА ІІ. ПРАКТЫЧНАЕ ВЫКАРЫСТАННЕ ТВОРАЎ ЗМІТРАКА БЯДУЛІ Ў РОЗНЫХ УЗРОСТАВЫХ ГРУПАХ ДЗІЦЯЧАГА САДА 17

2.1. Аналіз праграмы "Пралеска" з мэтай вывучэння ўзроставай цікавасці дзяцей 17

2.2. Літаратурна-мастацкі аналіз казак і апавяданняў 21

ЗАКЛЮЧЭННЕ 25

СПІС ЛІТАРАТУРЫ 27

На тэму дзіцячай літаратуры выказвалі свае погляды многія знаўцы і літаратуры, і педагогікі, і методыкі. Аднак дагэтуль няма яснасці ў тым, ці літаратура для дзяцей - гэта асобны від прыгожага пісьменства, ці можа толькі яго жанр.

Пачаткі беларускай дзіцячай літаратуры спалучаюцца з беларускім адраджэннем і дзейнасцю паэтаў-нашаніўцаў. У гэты час, нягледзячы на забарону і рэпрэсіі, з'яўляюцца першыя чытанкі для дзетак-беларусаў і выходзіць беларускамоўны часопіс для моладзі "Лучынка".

На патрэбу выхавання моладзі і развіцця асветы ў нацыянальным духу звярталі ўвагу Ф. Багушэвіч, Алаіза Пашкевіч (Цётка), Ядвігін Ш., Я. Колас, Я. Купала, М. Багдановіч, З. Бядуля. Яны таксама пісалі, па меры магчымасцей, творы для дзяцей.

Пасля дзвюх расійскіх рэвалюцый, а дакладней пасля Рыжскага дагавору, беларуская дзіцячая літаратура развівалася ў дзвюх краінах, у розных умовах.

Змітрок Бядуля - пісьменнік-гуманіст, абаронца правоў народа. Яго апавяданні арыгінальныя і даскавалыя па форме. Максім Гарэцкі адзначаў сакавітасць іх рэалістычнага малюнка, згушчанасць фарбаў, прывабнасць і свежасць параўнанняў, чыста народную вобразнасць мовы. Пагэтаму значную цікавасць выклікае тэма дзяцінства ў творах З. Бядулі.

Галоўнае месца ў творчасці Змітрака Бядулі займаюць рэалістычныя апавяданні аб жыцці беларускай вёскі - "Пяць лыжак заціркі", "Гора ўдавы Сымоніхі", "Малыя дрывасекі", "Умарыўся", "Туга старога Міхайлы", "На Каляды к сыну", "Велікодныя яйкі", "Летапісцы". У іх паказаны драматычны лёс абяздоленых людзей, гучыць пратэст супраць сацыяльнай несправядлівасці, тых жудасных умоў, у якіх вымушаны жыць народ. Яны амаль заўсёды раскрываюць якую-небудзь вострую жыццёвую сітуацыю. Пісьменніка цікавіць у жыцці будзённае, побытавае, ён умее знайсці ў ім незвычайнае, выключнае, камічнае; завастрыць увагу на ўнутраным жыцці чалавека, паглыбіцца ў яго псіхалогію якраз у той момант, калі герой перажывае вялікае гора.

Змітрок Бядуля, разам з Я.Купалам і Я.Коласам пракладваў шляхі развіцця беларускай савецкай літаратуры для дзяцей, высокамастацкай і шматжанравай.

Актуальнасць тэмы даследавання тлумачыцца тым, што нават у сучасным літаратурным працэсе ў дачыненні да казкі, як і да ўсёй дзіцячай літаратуры існуе пэўная дыскрымінацыя: да яе часта ставяцца як да другараднага, несур'ёзнага і нават прымітыўнага жанру. Нам варта помніць пра тое, што знявага дзіцячай тэматыкі цягне за сабой выхаваўчыя праблемы з самымі сур'ёзнымі наступствамі.

Мэта даследавання: даследаваць магчымасць практычнага выкарыстання твораў Зм.Бядулі для дзяцей дашкольнага ўзросту.

У гэтай сувязі прадугледжваецца выкананне наступных задач:

- Прааналізаваць раннюю творчасць Зм.Бядулі для дзяцей;

- Разгледзець рэалістычныя апавяданні Зм.Бядулі аб лёсе дзяцей;

- Ацаніць глыбіню псіхалагічнага аналізу ў творах Зм.Бядулі;

- Даследаваць філасофскую сутнасць аповесці Зм.Бядулі "Сярэбраная табакерка";

- Прааналізаваць праграму "Пралеска" з мэтай вывучэння ўзроставай цікавасці дзяцей;

- Даць літаратурна-мастацкі аналіз казак і апавяданняў.

Прадмет даследавання: творчасць Зм.Бядулі.

Аб'ект даследавання: творы Зм.Бядулі для дзяцей дашкольнага ўзросту.

1. Апавяданні / Змітрок Бядуля. - Мінск: Народная асвета, 1973. - 158 с.

2. В дремучих лесах: миниатюры, картинки, рассказы, повесть, сказка : перевод с белорусского / Змитрок Бядуля. - Москва: Художественная литература, 1975. - 428 с.

3. Гісторыя беларускай літаратуры ХХ стагоддзя: У 4 т. т.1. 1901- 1920/НАН Беларусі, Аддз-не гуманітарных навук і мастацтва, Ін-т літаратуры імя Я.Купалы. - Мн.: Бел. навука. - 2003. - 583 с.

4. Дзень добры!: вершы, казкі, апавяданні: [для дашкольнага ўзросту] / Змітрок Бядуля. - Мінск: Юнацтва, 1989. - 88 с.

5. Дубініна, Дз.М. Родныя вобразы ў паэтычным слове: дапаможнік для педагогаў устаноў, што забяспечваюць атрыманне дашкольнай адукацыі: у 2 ч. Ч.2. /Дз.М. Дубініна. - Мазыр.: ТАА ВД "Белы вецер". - 2008. - 108 с.

6. Змитрок Бядуля (1886-1941) // Антология педагогической мысли Белорусской ССР / [составители: Э.К. Дорошевич и др.]; Москва, 1986. - 426 с.

7. Каваленка, В. Самаразбурэнне, ці Скамечаны лёс / Вінцук Каваленка // Маладосць. - 1995. - № 10. - С. 28-35.

8. Казбярук, У. Час найцяжэйшых выпрабаванняў і светлых надзей: творчасць Змітрака Бядулі перыяду 1917-1920 гадоў / Уладзімір Казбярук // Полымя. - 2004. - № 4. - С. 207-215.

9. Клад: сказки: [для дошкольного возраста] / Змитрок Бядуля; [перевод с белорусского В.М. Казберука]. - Минск: Юнацтва, 1986. - 31 с.

10. Кульбянкова, І.М. Змітрок Бядуля - майстар "малой прозы": вучэбны дапаможнік / І.М. Кульбянкова. - Магілёў: [Магілёўскі дзяржаўны універсітэт імя А.А. Куляшова], 2000. - 47 с.

11. Лашкевіч, В.А. З.Бядуля - казачнік. /В.А.Лашкевіч.// Весці Акадэміі навук Беларускай ССР, - №1, - 1972, - С. 98 - 102.

12. Лысенка, А. Шчодры дар / Антаніна Лысенка // Беларуская дзіцячая кніга: літаратурна-крытычныя артыкулы / [укладальнік М.А. Казбярук]. Мінск, 1986. - 351 с.

13. Максімовіч, В. Па шляху абнаўлення / В. Максімовіч // Полымя. - 2003. №4. - С. 192-201.

14. Марціновіч, А.А. "У душы… міласць да краю свайго": Змітрок Бядуля / Алесь Марціновіч // Хто мы, адкуль мы?..: гістарычныя эсэ, нарысы: у 2 кн. / Алесь Марціновіч. Мінск, 1998. Кн. 2. - 258 с.

15. Мельнікава, З.П. "На горне душы…": творчасць Змітрака Бядулі і беларуская літаратура першай трэці XX стагоддзя / З.П. Мельнікава; Брэсцкі дзяржаўны універсітэт імя А.С. Пушкіна. - Брэст. - 2001. - 347 с.

16. Навуменка, І. Ранні Бядуля / Іван Навуменка // Полымя. 1994. № 11. С. 209-230.

17. Петрушкевіч, А.М. Некаторыя аспекты вывучэння творчасці Змітрака Бядулі // Пра творы і творцаў: літаратурна-крытычныя артыкулы / Ала Петрушкевіч. Слонім, 2002. - 355 с.

18. Пралеска: праграма дашкольнай адукацыи/Л.А.Панько. - Минск. НИА Аверсэв, - 2007. - 312 с.

19. Салавей: аповесць: [для сярэдняга і ст. школьнага ўзросту] / Змітрок Бядуля; [прадмова Івана Навуменкі]. - Мінск: Мастацкая літаратура, 1996. - 238 с.

20. Скрыган, Я. Ліст не будзе адасланы / Ян Скрыган // Некалькі хвілін чужога жыцця: апавяданні, успаміны, роздум / Ян Скрыган. Выд. 2-е, дапоўненае. Мінск, 1990. - 218 с.

21. Сярэбраная табакерка: [апавяданні, казка]: [для мал. школьнага ўзросту] / Змітрок Бядуля. - Мінск: Юнацтва, 1997. - 272 с.

22. Ушакова, О. С. Развитие речи дошкольников. /О.С.Ушакова. - М.: Изд-во Института Психотерапии. 2001. - 256 с.

Примечаний нет.