УВОДЗІНЫ 2

ГЛАВА І. РЭПРЭЗЕНТАЦЫЯ ВОБРАЗУ ЛЕСА Ў СУСВЕТНАЙ МІФАЛОГІІ 4

1.1. Лес у міфах розных народаў 4

1.2. Рэпрэзентацыя вобразу лесу ў сусветнай літаратуры і выяўленчым мастацтве 8

1.3. Дрэва ў міфалогіі і культуры народаў 11

ГЛАВА ІІ. СЕМАНТЫКА ЛЕСУ Ў БЕЛАРУСКАЙ МІФАЛОГІІ 17

2.1. Вобраз лесу ў беларускай міфалогіі 17

2.2. Адлюстраванне вобразу дрэва ў светапоглядзе беларусаў 22

ЗАКЛЮЧЭННЕ 27

СПІС ЛІТАРАТУРЫ 29

Актуальнасць тэмы работы. Некалі ў сівую даўніну, маюцца на ўвазе язычніцкія часы нашай гісторыі, погляд продкаў беларусаў на светабудову вызначыла першародная прырода. Пасяленні і гарадзішчы нашых прашчураў паўсталі на ўлонні вялізных лясных гушчароў, па берагах азёраў і рэчак, пасярод амаль непраходных балотаў. Сёння цяжка здагадацца, наколькі непралазнымі былі старадаўнія лясныя абшары, якой багатай і разнастайнай была іх флора і фауна, насколькі крыважэрна паводзілі сябе драпежнікі.

З аднаго боку, лес стаў хатай для тагачаснага чалавека і дазволіў яму выжыць у даволі суровых абставінах існавання. Нашы продкі палявалі, займаліся збіральніцтвам і земляробствам, з дрэваў будавалі жытло і ўмацаванні.

З другога боку, лес для нашых продкаў з'яўляўся і галоўнам ворагам. Ён час ад часу навальваўся спусташальнымі пажарамі і ўраганамі, мусіў занядбаць ворную зямлю, палохаў навальніцамі і таямнічымі гукамі, бязлітаснымі драпежнікамі і каварнай дрыгвой. Мноства з'яў навакольнага свету падавалася архаічнаму чалавеку незразумелым. Але гэта не азначае, што ён не імкнуўся іх растлумачыць, так сказаць, перакласці на мову чалавечага разумення. І тым больш не азначае, што яму гэта не ўдалося. Спазнаць прыроду, знайсці гарманічныя сродкі суіснавання з ёй было для першабытнага чалавека и жыццёвай неабходнасцю, и вобразам мыслення. І ён выкарыстаў сваю ўважлівую назіральнасць да прыроды і багатую чалавечую фантазію. Так нараджалася беларуская народная міфалогія. У цэнтры ўяўленняў архаічнага чалавека пра светабудову знаходзілася так званае Сусветнае Дрэва. Прашчуры лічылі, што яго крона трымае небасхіл, ствол расце ад зямлі да неба, а карані кранаюць падзямелле ці апраметную. Згодна гэтаму, і ўся прастора па вертыкалі падзялялася на тры ўзроўні. Паднябессе насялялі вышэйшыя язычніцкія боствы, такія як Род, Пярун, Вялес, Лада - прадстаўнікі вышэйшай міфалогіі беларусаў. У кроне сяліліся птушкі. Асаблівай людской пашанай і набліжанасцю да багоў карысталіся пярнатыя драпежнікі, напрыклад, сокалы. Што датычыцца месца чалавека, то ён атаясамліваў сябе са ствалом, да якога адносіў таксама і парнакапытных жывёл. Да каранёў былі паніжаны мядзведзь, воўк і ўсе тыя звяры, якія капаюць норы. Апраметная ж кішэла змеямі, жабамі і ўсякага роду нячысцікамі - прадстаўнікамі ніжэйшай міфалогіі беларусаў.

Мэта работы: прасачыць семантыку леса ў міфалогіі.

У адпаведнасці з актуальнасцю тэмы дадзенай работы і яе мэтай можна вылучыць шэраг задач даследавання:

" Разгледзець вобраз леса ў міфах розных народаў

" Прадставіць рэпрэзентацыю вобразу лесу ў сусветнай літаратуры і выяўленчым мастацтве;

" Апісаць вобраз лесу ў беларускай міфалогіі;

" Прасачыць адлюстраванне вобразу дрэва ў светапоглядзе беларусаў;

" Зрабіць адпаведныя вывады і адзначыць асноўныя заканамернасці, выяўленыя падчас даследавання.

Прадметам даследавання з'яўляецца міфалогія народаў свету.

Аб'ектам даследавання з'яўляецца семантыка лесу ў міфалогіі.

1. Белова, О.В. Славянский бестиарий. Словарь названий и символики. /О.В.Белова. - М.: Индрик, 1999. - 320 с.

2. Беспамятных, Н. Мифология: введение в теорию мифа. /Н.Беспамятных. - Минск: ООО ФУАинформ, 2004. - 240 с.

3. Вейман, Р. История литературы и мифология: Пер. с нем./Р.Вейман. - М.: Прогресс, 1975. - 344 с.

4. Гаврилов, Д., Наговицын, А. Боги Славян. Язычество. Традиция, - М.: "Рефл-Бук", 2002. - 464 с.

5. Грушко, Е. А., Медведев, Ю. М. Словарь славянской мифологии. - Нижний Новгород, 1995. - 367 с.

6. Гура, А. В. Символика животных в славянской народной традиции. /А.В.Гура. - М.: Индрик, 1997. - 910 с.

7. Зайкоўскі, Э., Райкова, А., Санько, С. Беларуская міфалогія: Энцыклапед. слоўн. / С. Санько, Т.Валодзіна, У.Васілевіч і інш. - Мн.: Беларусь, 2004. - 592 с.

8. Зямля стаiць пасярод свету... Беларускiя народныя прыкметы i паве'i. // У кн. Ул. Васiлевiч. Мн.: Мастацкая літаратура, 1996. - 591 с.

9. Калашников, В. Боги древних славян. /В.Калашников. - М.: Белый город, 2003. - 48 с.

10. Криничная, Н. А. Лесные наваждения: (мифологические рассказы и поверья о духе-"хозяине" леса) / Н. А. Криничная. - Петрозаводск, 1993. - 52 с.

11. Криничная, Н.А. Русская мифология: мир образов, фольклора. /Н.А.Криничная. - М. Академический проект. - 2004. - 1008 с

12. Леви-Брюль, Л. Сверхъестественное в первобытном мышлении./Л.Леви-Брюль. - М.: Педагогика-Пресс, 1994. - 536 с.

13. Малоха, М. Фразеологизмы с концептом "дерево" в зеркале народной культуры: на материале восточнославянских и польских языков. /М.Малоха.- Минск: Тэхналогiя, 1998. - С. 86-88.

14. Мифология древнего мира, - М.:Белфакс, 2002. Мифы древней Скандинавии, - М.:АСТ - 2001. - 473 с.

15. Мифы народов мира. Энциклопедия: в 2-х ч. / Гл. ред. С.А.Токарев. - М 68.: НИ "Большая Российская Энциклопедия", 2000. - Т. 2. - 419 с.

16. Неёлов, Е.М. Образ Леса в народной сказке и научной фантастике /Е.М.Неёлов// Жанр и композиция литературного произведения. - Петрозаводск, 1983. - C. 104-120.

17. Померанцева, Э.В. Мифологические персонажи в русском фольклоре. /Э.Померанцева. - М., - 1975. - 192 с.

18. Попович, М.В. Мировоззрение древних славян. /М.В.Попович. - Киев. - Наукова думка 1985. - 166 с.

19. Румянцева, Т.Г. Дерево //История философии. Энциклопедия. Минск, - 2002, - С.301-304

20. Рыбаков, Б. А. Язычество древних славян./Б.А.Рыбаков. - М.: Наука, 1994. - 608 с.

21. Толстой, Н. И. Очерки славянского язычества. /Н.И.Толстой. - М.: Индрик, 2003. - 622 с.

22. Шамак, А. А. Міфалогія беларусаў: вучэб. дапам. / А. А. Шамак. - Мн.: БДПУ, 2005. - 187 с.

Примечаний нет.