Уводзіны.......................................................................................................2

Глава І. Навукова-тэарэтычныя асновы вывучэння фразеалогіі беларускай мовы...................................................................................................4

1.1. З гісторыі вывучэння фразеалогіі беларускай мовы.....................4

1.2. Паходжанне фразеалагізмаў у рускай, беларускай і польскай мовах.......................................................................................................................6

Глава ІІ. Фразеалагізмы з лексічным кампанентам "зямля" ў рускай, беларускай і польскай мовах...............................................................................8

2.1. Этымалогія фразеалагізмаў з кампанентам "зямля".......................8

2.2. Семантычная характарыстыка фразеалагізмаў з кампанентам "зямля" .................................................................................................................13

2.3. Сінтаксічная характарыстыка фразеалагізмаў з лексічным кампанентам "зямля" ..........................................................................................18

Заключэнне.................................................................................................21

Спіс літаратуры...........................................................................................23

Дадатак

Супастаўляльнае апісанне фразеалагічных адзінак у межах некалькіх моў паказвае, што нават роднасныя, блізкія мовы, якімі з'яўляюцца беларуская, руская і польская дэманструюць значныя разыходжанні у фрагментах моўных малюнкаў свету. Фразеалагізаваныя структуры той ці іншай мовы адлюстроўваюць асаблівасці нацыянальнага менталітэту, характару ўсведамлення рэальнага свету носьбітам менавіта гэтай мовы. Параўнальная фразеалогія спрыяе вывучэнню нацыянальна-моўных малюнкаў свету. Існуюць пэўныя цяжкасці перакладу фразеалагізмаў, усталявання адпаведнасці ў іншай мове. Яны звязаны, па-першае, з магчымасцю некалькіх варыянтаў перакладу, па-другое, з наяўнасцю ў мове безэквівалентных фразеалагізмаў

Паколькі апісанне фразеалагічнай сітэмы некалькіх моў адлюстроўвае нацыянальную спецыфіку гэтых моў, то яно з'яўляецца перспектыўным накірункам працы. Такім чынам, можна гаварыць пра тое, што тэма нашай курсавой работы актуальная і надзённая.

Актуальнасць выбару тэмы абумоўлена таксама недастатковай распрацаванасцю тэмы ў лінгвістычнай літаратуры. Так, калі рабіць агляд літаратуры па тэме даследавання, то неабходна назваць працы некаторых аўтараў. Так, А.Груца у сваёй працы "Пра ўзаемадзеянне беларускай і польскай моў на ўзроўні фразеалогіі" звяртаўся да праблемы параўнальнай фразеалогіі. Аўтар разглядае фразеалагізмы на ўзроўні марфалогіі, лексікі. Аналіз і інтэрпрэтацыя прыведзенага ў працы матэрыялу дазваляе аўтару прыйсці да высновы аб прыкметным уплыве польскай мовы на беларускую, асабліва ў перыяд позняга Сярэднявечча, не толькі ў галіне лексікі, але і на ўзроўні фразеалогіі, што было непазбежна пры кантактаванні, узаемадзеянні іх як сродкаў зносін у межах аднаго дзяржаўнага аб'яднання.

Варта таксама назваць даследчыка Міхайлава С.І., які ў працы "Беларускія і польскія фразеалагізмы з арніталагічным кампанентам: супастаўляльны аспект" звяртаўся да падабенства і разыходжанні ў структурна-сінтаксічным, марфалагічным і лексічным планах фразеалагізмаў беларускай і польскай моў.

Прадметам даследавання курсавой работы з'яўляецца фразелогія сучаснай беларускай, рускай і польскай літаратурных моў.

Аб'ектам даследавання, у сваю чаргу, выступаюць фразеалагізмы з кампанентам "зямля".

Мэта курсавой работы: даследаванне асаблівасцей ужывання і функцыянавання фразеалагізмаў з кампанентам "зямля" у беларускай, рускай, польскай мовах.

Перад работай ставіліся наступныя задачы:

1. Прывесці асноўныя факты навукова-тэарэтычных асноў вывучэння фразеалогіі беларускай мовы;

2. Прааналізаваць этымалогію фразелагагізмаў з кампанентам "зямля";

3. Класіфікаваць фразеалагізмы з кампанентам "зямля" у залежнасці ад іх лексічных значэнняў;

4. Дыферэнцыраваць фразеалагізмы з лексічным кампанентам "зямля" у залежнасці ад сінтаксічных асаблівасцяў.

Адносна фразеалагічнага матэрыялу трэба сказаць, што у ходзе працы на аснове слоўнікаў польскай, беларускай і рускай моў было сабрана 65 фразеалагічных адзінак, якія ўтрымліваюць у сваім складзе лексему "зямля".

Колькасць беларускіх фразеалагізмаў - 48 адзінак, што складае 55,2% ад агульнай масы сабранага матэрыялу.

15 адзінак (17,2%) сабраны на базе фразеалагічных слоўнікаў рускай мовы.

Фразеалагізмаў з кампанентам "зямля" на базе польскіх слоўнікаў зафіксавана 24 (27,6%).

1. Аксамітаў А.С. Беларуская фразеалогія. Мн.: Вышэйшая школа, - 1971, - 112 с.

2. Беларуская мова. Энцыклапедыя. Мн.: Беларуская энцыклапедыя імя П.Броўкі, - 1994, - 654 с.

3. Герасімчык І.А.Фразеалагічныя паронімы сучаснай беларускай літаратурнай мовы: Аўтарэферат дысертацыі на атрыманне вуч. Ступені канд. Філалагічных навук. Ін-т ім. Я.Коласа НАН Беларусі. - Мн., 2003. - 20 с.

4. Даніловіч М.А. Граматычная характарыстыка фразеалагізмаў. Мн.: Навука і тэхніка, - 1991, - 110 с.

5. Киселев И.А. Русско-белорусский фразеологический словарь. Для средней школы. Мн.: Народная асвета, - 1991, - 193 с.

6. Копыленко М.М., Попова З.Д. Очерки по общей фразеологии. Воронеж, - 1972, -191 с.

7. Лепешаў І.Я., З народнай фразеалогіі. Дыферэнцыяльны слоўнік. Мн.: Вышэйшая школа, - 1991, - 110 с.

8. Лепешаў І.Я. Праблемы фразеалагічнай стылістыкі і фразеалагчнай нормы / І.Я. Лепешаў. - Мінск.: Навука і тэхніка, 1984. - 263 с.

9. Лепешаў І.Я., Фразеалагічны слоўнік беларускай мовы. Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, - 1993. Т.1., - 590 с., Т.2. 607 с.

10. Маршэўская В.В. Фразеалагізмы са структурай сказа. Манаграфія/ В.В. Марашэўская, УА "Гродзенскі дзяржаўны ун-т ім. Я.Купалы. - Гродна: ГрДУ ім. Я.Купалы, 2003, - 115 с.

11. Мокиенко В.М. Славянская фразеология. М.: Высшая школа, 1989 - 287 с.

12. Мяцельская Е.С., Камароўскі Я.М. Слоўнік беларускай народнай фразеалогіі. Мн.: Выдавецтва БДУ, 1972. - 320 с.

13. Садоўская А.С. Фразеалагізмы - словазлучэнні ў сучаснай беларускай літаратурнай мове.: Аўтарэферат дысертацыі на атрыманне вуч. Ступені канд. Філалагічных навук./ А.С. Садоўская. Ін-т ім. Я.Коласа НАН Беларусі. - Мн., 2002. - 21 с.

14. Слова і фразеалагізм у літаратурным і дыялектным кантэксце: манаграфія/ Г.М. Малажай. УА "БрДУ імя А.С.Пушкіна". - Брэст: Выдавецтва УА "БрДУ імя А.С.Пушкіна"., 2004. - 123 с.

15. Телия В.Н. Русская фразеология. Семантический, прагматический и культурологический аспекты. М.: Школа "Языки русской культуры", - 1996, - 288 с.

16. Фразеологический словарь русского языка. М.: Русский язык, - 1986, - 543 с.

17. Хлусевіч І.М. Варыянтнасць фразеалагізмаў у сучаснай беларускай літаратурнай мове: Аўтарэферат дысертацыі на атрыманне вуч. Ступені канд. Філалагічных навук/ І.М.Хлусевіч; НАН Беларусі. - Мн.: 2001. - 21 с.

18. Янкоўскі Ф. Роднае слова. - Мн., "Вышэйшая школа", - 1972, - 448 с.

19. Slownik frazeologiczny jezyka polskiego. Stanislaw Skorupka. - 1974, - Warszawa.

Примечаний нет.